بناهای تاریخی که در جنگ ویران شدند
همشهری آنلاین – سیدسروش طباطبایی‌پور: این روزها مصادف است با ویران‌کردن شهر بغداد توسط سپاه مغول به فرماندهی هلاکوخان. بررسی ویرانی‌هایی که مغولان در آن روزگار بر سر مردمان بغداد آوردند، قابل بیان نیست، همین‌قدر باید گفت که بغداد خلفای عباسی فروریخت و چیزی از شهر باشکوه آن روزگار باقی نماند.
بیش‌تر بخوانید:
عجایب ایران باستان | از باتری چند هزار ساله تا فلوت هشت هزار ساله
اما در طول تاریخ برخلاف نظر مهاجمان، گاهی ویرانه‌هایی شکوهمند هم از دل جنگ‌ها به یادگار مانده است که خاطره تمدن و افتخار گذشتگان آن دیار را برای آیندگان روایت می‌کند. در اینجا به برخی مکان‌ها اشاره می‌کنیم که در جنگ‌های طول تاریخ نابود شدند و تنها ویرانه‌هایی از آن به یادگار مانده، اما در لحظه‌های اکنون هم با شکوه ایستاده‌اند و در پس خرابه‌های خود، درس‌هایی دارند.
- تخت‌جمشید ایران؛ ستون‌های تا ابد ایستاده
یکی از باشکوه‌ترین ویرانه‌های جهان، تخت‌جمشید است؛ شهری باشکوه که حدود ۲۵۰۰سال قدمت دارد و مقر حکومت هخامنشیان بوده و نماد غرور ایرانیان. حدود ۳۰۰سال پیش از میلاد مسیح، اسکندر مقدونی توانست داریوش سوم را شکست دهد و باعث سقوط هخامنشیان شود. اما ماجرا به همین‌جا ختم نشد و اسکندر به دلایلی چون تخریب غرور ملی ایرانیان و انتقام‌جویی، این شهر باشکوه را به آتش کشید و تخریب کرد. البته اینگونه به‌نظر می‌رسد که از آن همه عمارت‌های بلندبالا، تنها ستون‌هایی شکسته باقی مانده، اما ایرانیان همچنان غرور اجداد باستانی‌شان را در خاک این عمارت باشکوه می‌بینند و به آن می‌بالند.
- بغداد؛ کتابی ماندگار در رود
همانگونه که گفته شد، مغولان چنان شهر بغداد را ویران کردند که خلافت عباسیان در بغداد فروریخت و هر آنچه به دستشان رسید، خراب‌کردند و آتش زدند؛ از عمارت‌ها و بناها گرفته تا کتابخانه بغداد که در آن روزگار، بزرگ‌ترین کتابخانه جهان به شمار می‌رفت. اما نکته جالب آن است که برخی کتاب‌ها از گزند مغولان در امان ماند. ازجمله آنها، می‌توان به کتاب «المفردات فی غریب القرآن» ابوراغب اصفهانی اشاره کرد که از منابع مهم در زمینه علوم قرآنی و واژه‌شناسی است که به‌طور اتفاقی، آن را از رود دجله، سالم بیرون آوردند.
- بامیان؛ مجسمه‌هایی در دل تاریخ افغانستان
جنگ با تاریخ، تنها به گذشته باز نمی‌گردد. حدود ۲۴سال پیش، طالبان مجسمه‌های منتسب به بودا در بامیان را با مواد منفجره و وسایل جنگی تخریب کردند و اکنون تنها دو حفره عظیم در دل کوه‌های بامیان باقی مانده است. این مجسمه‌ها در دل کوه تراشیده شده بودند و قدمتی در حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰سال پیش از میلاد مسیح دارند. مجسمه بزرگ، ارتفاعی در حدود ۵۳ و مجسمه کوچک ۳۵متر ارتفاع داشت. اکنون تنها ۲حفره در دل کوه از آنها باقی مانده، اما همین حفره‌ها، تاریخ این سرزمین را زنده نگه می‌دارند.
- آتن؛ آکروپولیس یونان
سپاه هخامنشی ایران به فرماندهی خشایارشا، ۴۸۰سال قبل از میلاد مسیح به آتن حمله کرد و شهر علم و فلسفه را تصرف نمود. برخی می‌گویند او هم به تلافی سوزاندن شهر «سارد» توسط یونانیان، آتن را به آتش کشید و قلعه آکروپولیس را تخریب کرد. این بنای باعظمت با ستون‌های باشکوه و سنگفرش‌هایی که قدمتی در حدود ۲۵۰۰سال دارد و از شاهکارهای معماری کلاسیک جهان به‌حساب می‌آید و با ظرافت دقیق هندسی و ریاضی ساخته شده، با وجود ویرانی، هر بیینده‌ای را به یاد اهمیت تاریخ و فلسفه یونان می‌اندازد.
- کلیف‌پالاس ؛ خانه‌هایی در دل صخره‌های آمریکا
شهری باستانی کلیف‌پالاس در پارک ملی مسا ورده در جنوب غربی ایالت کلرادو آمریکا، مربوط به سرخپوستانی از قوم باستانی آناسازی است که قرن‌ها پیش خانه‌هایشان را در غارهای کم‌عمق و صخره‌های این منطقه ساخته بودند. شاید مهم‌ترین بنا هم قصری باشد که هنوز بقایایی از آن باقی مانده است. جنگ و حمله قبایل شمالی و برخی دلایل مبهم دیگر، باعث شد سرخپوستان این منطقه از محل زندگی‌شان کوچ کنند، اما هنوز بقایای ویران‌شده از این بخش تاریخی باقی‌مانده که جهان را مبهوت خود کرده است.
- شهر گمشده؛ خانه‌هایی در دل جنگل‌های کلمبیا
برخی بر این باورند که شهر گمشده «سیوداد پردیدا» در کشور کلمبیا، ۸۰۰سال پس از میلاد مسیح بنیان گذاشته شده و محل زندگی قبایلی به نام تیونا بوده است. بقایای این شهر در اعماق جنگل‌های کوه‌های سیرا نوادای سانتامارتا قرار دارد و تنها از آن تراس‌های فراوان سنگفرش‌شده باقی مانده است. ظاهرا این شهر در زمان جنگ و فتوحات اسپانیایی‌ها ویران شده و در سال ۱۹۷۲ میلادی توسط گروهی باستان‌شناس کشف شد. دسترسی به این شهر فقط از طریق پیاده‌روی از میان جنگل‌های متراکم و بالارفتن از حدود ۱۲۰۰پله سنگی امکان‌پذیر است.
